Straatnamen in Leiden

Een verhaal van zeven eeuwen

Niet op voorraad

Een leven zonder straatnamen is haast ondenkbaar. Toch heeft het lang geduurd voordat straten, wegen en andere locaties van namen werden voorzien. In Leiden is al zeven eeuwen lang een “proces van straatnaamgeving” aan de gang. Soms krijgen wegen en plekken een naam die voor de hand ligt, zoals de Breestraat, de “breedste straat” van Leiden. Maar straatnamen worden ook gebruikt om historische locaties te markeren of om historische personen te eren.

Achter iedere straatnaam zit een stukje geschiedenis. Vaak roepen de namen allerlei vragen op. Waar komt die soms wonderlijke naam vandaan? Hoe oud is deze naam? Wie heeft de naam gegeven en waarom? Deze vragen gelden voor zowel de individuele straatnamen als de thema’s van straatnaamgeving in diverse buurten en wijken.

Historisch en taalhistorisch onderzoek pogen op deze en andere vragen antwoorden te geven. Dergelijk onderzoek draagt op die manier bij aan een beter begrip van de plaats waar wij wonen. Tegelijkertijd krijgen we hierdoor een beter idee van de veranderingen die zich in onze woonplaats in de loop der tijd hebben voorgedaan. Kortom, dit soort onderzoek bevordert ons historisch bewustzijn.

In Leiden ligt de verantwoordelijkheid voor de straatnaamgeving bij Burgemeester en Wethouders, waarvan een wethouder de taak in zijn portefeuille heeft. Die taak is in 2011 gemandateerd aan het hoofd van de gemeentelijke afdeling die zich bezighoudt met de basisregistratie adressen en gebouwen. Deze wordt geadviseerd door een ambtelijke werkgroep van externe leden, de directe opvolger van de Commissie van Straatnamen, die in 1954 door B en W was ingesteld. Dit boek verschijnt naar aanleiding van het 65-jarig bestaan van deze commissie.

Waardering voor dit boek

Voor het Leidsch Dagblad van 6 januari 2020 schreef Maarten Baanders: “Straatnamen in Leiden is grondig, mooi vormgegeven, rijk geïllustreerd, leuk om namen in op te zoeke. Maar vooral interessant is het verhaal te volgen van de straatnaamgeving als spiegel van de geschiedenis van Leiden.”

Voor het tijdschrift Holland schreef Koen Marijt: “Maar wie denkt dat het boek alleen vanwege de Leidse geschiedenis interessant is, heeft het mis. Zo worden door Van Maanen en Mooijaart de oorsprong van diverse straatnaamachtervoegsels, die in heel Nederland te vinden zijn (zoals straat, pad, plein, hof, gracht, steeg, poort, gang, markt, laan, weg, enz.) beschreven. Hierdoor is het ook buiten Leiden zeer bruikbaar.”